De technieksector staat voor immense uitdagingen: energietransitie, digitalisering en vooral de onophoudelijke zoektocht naar bekwaam personeel. Daarbij is innovatiekracht belangrijker dan ooit, vindt Piet Jan Heijboer van Croonwolter&dros. “Het is tijd om de koppen bij elkaar te steken.”
Fotografie: Alek.
De installatiebranche is de olie én de radertjes van onze economie. Want wie bouwt onze energienetwerken, tunnels en gebouwen? Een van de grote jongens in de markt is het Rotterdamse Croonwolter&dros, al 140 jaar. Als specialist in onder meer systeemintegratie, automatisering, informatisering en technisch vakmanschap werkt het in de voorhoede van verduurzaming, digitalisering en energietransitie. Hoe kijkt directievoorzitter Piet Jan Heijboer aan tegen deze ‘Deltawerken van de 21e eeuw’?
Om te beginnen: van welke van jullie recente projecten word jij in het bijzonder blij?
“Dat zijn er een hoop. Maar heel bijzonder vind ik de nieuwe tunnel bij Rotterdam, die de A13 met de A16 verbindt. In 2024 is-ie af. Hij is dubbel duurzaam: enerzijds vermindert hij de files, anderzijds is het de eerste energieneutrale tunnel ter wereld. Hoe geweldig is dat?”
Een energieneutrale tunnel, hoe dan?
“In tunnels zitten veel noodzakelijke installaties die samen veel energie vragen. De goedkoopste en milieuvriendelijkste energie is de energie die je niet gebruikt. Daarom kijken we in eerste instantie hoe we energie kunnen besparen. Dit doen we door in kaart te brengen waar de grootste verbruikers zitten, onder meer met slimme meters. Vervolgens kijken we hoe we maximaal gebruik kunnen maken van energie uit duurzame bronnen. Hierbij schuwen we geen innovaties. Verlichting is bij tunnels een van de grootste energieverbruikers. Daarvoor hebben we iets bijzonders bedacht: lenzen die met de zon meedraaien, vangen zonlicht op dat we vervolgens via een optische kabel direct naar binnen leiden. Daarnaast maken we gebruik van gelijkstroom; je hebt dan geen energieverlies zoals bij wisselstroom. En de energie die we gebruiken, wordt opgewekt met zonnepanelen. Al die slimmigheden schelen al 50 procent in het energieverbruik voor sommige deelinstallaties zelfs 90 procent.”
Met onze techniek maken we de wereld écht een beetje beter. Zo’n energieneutrale tunnel is daar een ultiem voorbeeld van.
Is dit wat jou betreft een visitekaartje voor de installatiebranche?
“Ja want met onze techniek maken we de wereld écht een beetje beter. Ik denk vaak: wat een gaaf vak hebben wij. Een energieneutrale tunnel is daar een ultiem voorbeeld van. Als je dat laat inzien, kan het niet anders dan dat technische studies en werken in de installatiebranches opeens wél cool worden. Wij werken aan echt heel mooie duurzame projecten.”
De Energieneutrale Tunnel
Hoe kunnen we onze aantrekkingskracht verhogen?
“We moeten het samen doen. Die samenwerking hebben we nog niet gevonden, maar zal nodig zijn als we in de toekomst maatschappelijke vraagstukken als de energietransitie en duurzaamheid het hoofd willen bieden. Voor die stevige opgaven moeten we de juiste mensen vinden.”
Het is stoer, goed en uitdagend om mee te werken aan de energietransitie.
Wat is daarvoor nodig?
“De vijver van goede mensen moet groter. We moeten echt naar onszelf kijken en de overheid kan daarbij helpen door bijvoorbeeld meer aandacht te geven aan de uitdagingen die we met elkaar hebben op het gebied van de energietransitie en dat het stoer, goed en uitdagend is om daar aan mee te werken. Hierbij denk ik aan de oude oproep ‘een slimme meid is op haar toekomst voorbereid’ wat nu bijvoorbeeld zou kunnen zijn ‘een slim mens kiest techniek en helpt met technologische oplossingen de wereld duurzamer te maken’. De techniekbranche is echt relevant. Je kunt daadwerkelijk het verschil maken met duurzame oplossingen.”
Zijn er ook andere manieren om het personeelstekort op te vangen?
“Ik geloof erg in standaardisatie. Slimme modules die je van tevoren voorbereidt, relatief makkelijk op locatie installeert en later kunt hergebruiken. Hiermee kun je ruimte creëren om met hetzelfde aantal mensen meer waarde te maken. De ruimte die ontstaat, kun je gebruiken om verder na te denken over doorontwikkelingen.”
Geef eens een voorbeeld.
“Iedereen weet: we moeten ons energienetwerk klaarstomen voor de toekomst. De Europese netbeheerder TenneT werkt daaraan. Het vervangen van een onderstation duurt veel te lang. In een pilotproject zetten we in assemblagehallen modules in elkaar die daar ook worden getest. Vervolgens is het op locatie ‘plug & play’. Dit levert enorm veel efficiency op en is ook veel veiliger aangezien je veel minder op risicovolle locaties hoeft te werken.”
Er komen veel nieuwe, gespecialiseerde functies bij – zoals bijvoorbeeld softwarespecialist en data-analist.
Zeg je impliciet: vaardig personeel wordt minder belangrijk?
“Nee, dat niet; ons vakmanschap wordt opgerekt en breder. We moeten van modulair ontwerpen naar vaktechnisch goed realiseren en slim onderhouden. Dit vergt ander vakmanschap. Iemand moet de opbouw van die module bedenken, iemand moet ‘m ontwerpen en engineeren, en een derde ‘m daadwerkelijk in elkaar zetten. Er zijn mensen nodig die de algoritmen schrijven die aangeven wanneer onderhoud nodig is. Er komen veel nieuwe, gespecialiseerde functies bij. Denk aan softwarespecialisten en data-analisten. Dus hebben we ook ander opgeleid personeel nodig.”
Standaardisatie gaat helpen: modulair werken bij het vervangen van een TenneT onderstation levert enorm veel efficiency op.
Onderhoud blijft de kern van de zaak?
“Klopt. Standaardisatie en modules klinken leuk, maar een derde tot misschien wel de helft van ons werk bestaat uit onderhoud. Daarvoor heb je gewoon echte vakmensen nodig: servicemonteurs en onderhoudstechnici van de bovenste plank.”
Er komen steeds nieuwe rollen bij. Verandert de rol van installatiebedrijf ook?
“In de klassieke situatie is de bouwer de regisseur. De aannemer neemt installateurs onder zijn hoede mee die hij aanstuurt. Hij instrueert, zij voeren uit. Die verhoudingen veranderen. Het installatiedeel groeit in projecten en de toegevoegde waarde van de technisch dienstverlener neemt toe. Installatiebedrijven zullen vaker het voortouw moeten nemen en als coördinator optreden. Dat vraagt van ons ook meer verbindende coördinerende vaardigheden.”
Gaat het wel eens fout?
“Nou, ja… ik heb wel eens een verkeerd samengesteld team op pad gestuurd. We namen een rol in die we op dat moment nog niet konden waarmaken. Je moet je dus heel erg bewust zijn van je veranderende rol.”
De verhoudingen veranderen; installatiebedrijven zullen vaker het voortouw moeten nemen.
Over veranderingen gesproken. Hoe gaan jullie om met innovatie?
“De wereld verandert snel. Dus ook wij moeten als bedrijf beter worden in veranderen. We moeten technologische ontwikkelingen kunnen vertalen in technische oplossingen voor onze klant. De komende twee jaar trainen we 150 leidinggevenden binnen Croonwolter&dros om hierin stappen te nemen. Ik wil grip op de strategie – grip én versnelling.”
Wat leren ze dan?
“Essentiële zaken als: Hoe krijg je een goed idee vertaald in toegevoegde waarde voor de klant? En wat betekent het voor jouw rol? Echte innovaties zijn schaalbaar. Je verzint het niet voor één klant; het moet voor tien klanten werken.”
Waar wil je met jullie bedrijf naar toe?
“Ik wil het meest succesvolle bedrijf in onze tak zijn: de beste werkgever, het beste voor de klant – en een passend bedrijfsresultaat.”
Waar zie jij vooral groei?
“De energietransitie biedt een geweldige groeikans. We zijn goed in hoogspanning, installaties voor Warmte Koude Opslag en het balanceren van stroomnetwerken via software. Daarnaast willen we onze rol in smart grids en warmtenetten verder uitbouwen. Het sturen van energie- en warmtestromen is een van onze expertisen. Verder ben ik ervan overtuigd dat onze modulaire, schaalbare producten helpen om de energietransitie te versnellen.”
‘Een op drie Nederlandse straten moet open voor energietransitie’, kopte NRC eerder dit jaar. Een mooie monsterklus, ook voor de installatiebranche?
“In de komende dertig jaar zal de vraag naar elektriciteit grofweg verdubbelen, zegt het artikel. De een spreekt over 25 kleine energiecentrales als oplossing, de ander over waterstof. Hoe het energielandschap precies duurzamer moet, daarover lopen de meningen uiteen. Het zal een hybride oplossing worden. Wat zeker is: we moeten het samen doen, want het is een gigantische klus. Noem het de nieuwe Deltawerken.”
Waarin willen jullie een belangrijke rol spelen?
“Ik denk dat we met de technologie die we nu al inzetten nog veel kunnen optimaliseren voor de energietransitie. Door te sturen en de technologie in te zetten op de energie-opwekking, -transport, -opslag, -levering en -gebruik.”
Hebben we in de BV Nederland de cyberveiligheid wel écht op orde?
Nog zo’n groeigebied voor Croonwolter&dros: dataveiligheid.
“Klopt, wij zijn NEN-gecertificeerd op de veiligheid van data. We vertellen de klanten wat ze kunnen doen om de software veiliger te maken in hun tunnel of sluis. Nu in steeds meer gebouwen, waterwerken en infrastructuur techniek met software zit, moeten we met zijn allen – BV Nederland – kritisch kijken of we de cyberveiligheid écht op orde hebben. Het zou goed zijn als ook Techniek Nederland daarbij helpt en het stevig op de agenda zet. Je merkt dat de datawereld voor veel bedrijven in de sector nog ver weg lijkt te staan.”
Meer passend resultaat maken noem je als toekomstdoel. Hoe doe je dat?
“Het is gek dat we nu met al die mooie projecten die we hebben – met al de kennis en toegevoegde waarde een relatief bescheiden rendement draaien. Dat geldt voor ons, maar ook voor de hele installatiebranche.”
Dat steekt?
“Wij moeten onze positie sterker neerzetten. Zie het als een oproep naar de hele installatiebranche. Het begint bij het steken van de hand in eigen boezem. Wij, als branche, moeten nog beter en professioneler worden. Dan groeit onze waarde vanzelf.”
Gebruik zo’n signaal vanuit de netbeheerders – ‘de straten moeten massaal open’ – nou eens als wake-up call.
In de spiegel kijken dus.
“Klopt. Als oud-hockeyer sprak ik eens met een succesvol hockeycoach. Die zei: Op de weg naar winst moet je kijken wat je concreet zelf kunt doen; wat kun jij beïnvloeden? Sneller de bal veroveren bijvoorbeeld. Betere patronen spelen. Je moet het einddoel niet vergeten, maar de route ernaartoe is ook heel belangrijk.”
En samenwerken, net als in een hockeyteam?
“Zeker. We weten dat de energietransitie een ingewikkelde opgave is, maar gebruik zo’n signaal vanuit de netbeheerders – ‘de straten moeten massaal open’ – nou eens als wake-up call. We moeten als installatiebranche écht samenwerken. Laten we eens nadenken met welke clubjes we bij elkaar kunnen komen. Je zou de problematiek vanuit een maatschappelijke vraag kunnen oplossen. Kijk nou eens naar de gemeenschappelijke noodzaak en niet naar de belangen van de individuele bedrijven.”
Welke rol kun jij daar zelf in spelen, met jouw bedrijf?
“De afgelopen tijd ben ik bezig geweest met het afronden van een samenvoeging binnen ons bedrijf. Nu die is afgerond, kan ik me weer nadrukkelijk naar buiten richten. Binnen dat relatiemanagement wil ik inderdaad de hand uitsteken naar andere bedrijven in de installatiebranche.”
Croonwolter&dros over uitdagingen bij het bouwproces en de tunnel van de toekomst.
Wat kan Techniek Nederland op dat punt betekenen?
“Techniek Nederland doet veel dingen heel goed. Toch zouden ze nog meer kunnen verbinden. Naar de arbeidsmarkt toe bijvoorbeeld. We moeten beter laten zien hoe wij er toe doen in de opgaven die wij met zijn allen hebben. Als bedrijven in de installatiebranche moeten we onderling de verbinding zoeken op de maatschappelijke topics die er nu spelen.”
Wat is nog meer belangrijk?
“Dat we op de juiste plek op de kaart komen te staan als aantrekkelijke branche. Dit betekent blijvende aandacht voor het ontwikkelen van vakkennis op de benodigde gebieden. Onze positie als installatiebranche wordt alleen maar belangrijker en kan via Techniek Nederland nog verder worden versterkt.”
Als je samenwerkt, moet je eerst en vooral zorgen dat je eigen deel klopt. Als alle partijen kwaliteit leveren, is de kans op een goed eindresultaat levensgroot.
Wat heeft de sector vooral nodig de komende tijd?
‘Binnen ons bedrijf zijn de kernwaarden: passie, professionaliteit en samen scoren. Ik denk dat die kernwaarden voor de hele installatiebranche zouden moeten gelden. Eigenlijk is het heel eenvoudig: als je samenwerkt, moet je eerst en vooral zorgen dat je eigen deel klopt. Als alle partijen kwaliteit leveren, is de kans op een goed eindresultaat levensgroot.’
Profiel Piet Jan Heijboer
Na een studie Bouwkunde in Eindhoven start Piet Jan Heijboer (1963) zijn carrière bij bouwbedrijf IGB in Breda. Hij begint onderaan en doet ‘het hele rondje’. Met elkaar doelen bereiken ligt hem goed, merkt hij – een inzicht dat hij verwierf in zijn tijd als hockeyer in de hoofdklasse. In aanloop naar zijn huidige positie als directievoorzitter bij Croonwolter&dros heeft hij verschillende rollen bij diverse bouwbedrijven vervuld. Sinds 1997 werkt hij bij TBI (Techniek, Bouw en Infra), het moederbedrijf van Croonwolter&dros. Eerst 15 jaar bij TBI-dochter J.P. van Eesteren, waar hij onder andere verantwoordelijk was voor de samenvoeging met TBI-bedrijf Heijmerink. In 2012 treedt hij toe tot de raad van bestuur van TBI. En sinds 2015 is hij, zoals hij zelf zegt ‘gepromoveerd naar de techniek’. Sindsdien is hij directievoorzitter van Croonwolter&dros waar hij onder meer verantwoordelijk was voor de fusie tussen TBI-bedrijven Wolter & Dros en Croon Elektrotechniek. Piet Jan Heijboer woont in Dordrecht en heeft een vrouw en drie volwassen kinderen.
Geniet van: ‘Mijn maandelijkse broodje met monteurs of andere werknemers – ‘de directeur over de vloer’. Eerst vinden ze dat gek, reageren ze terughoudend. Maar snel breekt het ijs en hoor je wat er echt speelt. Dat is leuk én heel waardevol.’
Ontspant het liefst met: ‘Mountainbiken. Maar ik mag ook graag golfen en skiën.’
Zou graag nog eens: ‘Een outdoor expeditie doen.’
Blijft vakinhoudelijk bij door: ‘Samenwerkingen met Gartner en Erasmus Universiteit om de digitale wereld beter te begrijpen.’
Netflix-favoriet: ‘Homeland. Outlander.’
Heb jij ‘n tip voor deze rubriek? Stuur je suggestie naar demakersvanmorgen@technieknederland.nl!
